ျမန္မာ့အိမ္သာ ကမၻာလႊမ္းၿပီ

ေဒါက္တာခင္ေမာင္လြင္

မာဒါဂါစကာႏုိင္ငံကပညာရွင္ေတြ အႀကိတ္အ နယ္ေဆြးေႏြးၾကၿပီး သူတုိ႔စီမံခ်က္အိမ္သာ ေတြကို ယင္လုံအိမ္သာအျဖစ္သတ္မွတ္လုိက္ ၾကပါတယ္။

အိမ္သာပုံစံေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိခဲ့တဲ့ေနာက္က အဲဒီယင္လုံအိမ္သာဟာ မာဒါဂါစကာ ကြၽန္းသားေတြအ တြက္ အသင့္ေတာ္ဆုံးပဲလုိ႔ ဆရာဝန္ေတြကလဲ ေထာက္ ခံၾကပါတယ္''။

ကြၽန္ေတာ္တို႔ WSSCC အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အမႈေဆာင္ ဒါ႐ုိက္တာက ဦးစီးေကာ္မတီဝင္မ်ားကိုတင္ျပပါသည္။ သူ႔အစီရင္ခံစာကိုနားေထာင္ၿပီး ကြၽန္ေတာ္ၿပဳံးၿပဳံးေလး ပဲ မွတ္ခ်က္ေပးလုိက္ရ၏။

''ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြန္ခဲ့တဲ့အႏွစ္သုံးဆယ္ေက်ာ္က တည္းက ပတ္ဝန္းက်င္သန္႔ရွင္းေရး အတြက္ ယင္လုံအိမ္ သာ (Fly Proof Latrine) ေတြေဆာက္မယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ ေဆာင္ရြက္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ''လုံသုံးလုံ'' ဆုိတဲ့အသုံး အႏႈန္းနဲ႔စည္း႐ုံးၿပီး ''ယင္လုံ၊ အနံ႔လုံ၊ အရွက္လုံ''ဆိုတဲ့ အခ်က္သုံးခ်က္နဲ႔ ျပည့္စုံတဲ့အိမ္သာေတြကို ေဆာက္ခဲ့ ၾကပါတယ္''ဟု မွတ္ခ်က္ေပး႐ုံသာမက ''ဧရာဝတီျမစ္ဝ ကြၽန္းေပၚရြာေတြက အိမ္သာေတြဆုိရင္ ယင္လုံတာမွ စံျပပဲ။ အိမ္ေနာက္ေဖးကေခ်ာင္းေပၚမွာ ခြေဆာက္ထား တဲ့ အိမ္သာေပၚကေနေရထဲကို မစင္တုိက္႐ုိက္စြန္႔ခ်လိုက္ ရင္ ဘယ္ယင္ေကာင္မွေရထဲကို ဒိုင္ဗင္ထုိးဆင္းၿပီး မစင္ မစားႏုိင္ဘူး၊ ေလာက္မေပါက္ႏုိင္ဘူး'' ဟု ထပ္ ကြန္႔လုိက္၏။

သူတုိ႔ကိုေျပာျပေနရင္း ဒီမိုကေရစီတူေဒးသတင္း စာတြင္ ေရးသားထားေသာေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ထဲမွ အ ေမႀကီး၏မွတ္ခ်က္ကို ျပန္သတိရမိ၏။

''ဒီေကာင္ေလးႏွယ္ အားအားယားယား'ေခ်းေလွာင္ တဲ့အလုပ္ကို ခုိင္းရတယ္လုိ႔၊ ဒီမွာက ေရတက္ေရက် တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္၊ ေခ်ာင္းေရကသိမ္းသြားတာသန္႔လို႔'' ဟူေသာစကားပင္။ ဘီလူးကြၽန္းေခ်ာင္းဆုံက အေမႀကီး ပါ။ ေခ်ာင္းဆုံလိုကြၽန္းေပၚကၿမိဳ႕၊ ငပုေတာလိုျမစ္ဝကြၽန္း ေပၚ ေရတက္ေရက်ရွိေသာေနရာႏွင့္ ကြၽန္းႏုိင္ငံျဖစ္ ေသာ မာဒါဂါစကာတို႔တြင္ ေဒသခံတုိ႔၏ အမူအက်င့္မ်ား သည္ တူမွ်ၾက၏။ လူတုိ႔၏မစင္အညစ္အေၾကးမွာ ေရတက္ ေရက်ႏွင့္ပါသြားသည္ျဖစ္၍ မိမိတို႔၏အိမ္ႏွင့္ အိမ္ဝုိင္း ၿခံဝုိင္းထဲတြင္ အေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္လွေခ်။

အိမ္ေပၚကေန ေနာက္ေဖးအစြန္ထုတ္ၿပီး အိမ္သာ လုပ္လိုက္လွ်င္ပင္ အဆင္ေျပၿပီျဖစ္၍ ေခ်ာင္းထဲျဖတ္ သြားျဖတ္လာေလွစီးခရီးသည္မ်ားအေနျဖင့္ ၾကည့္ေရွာင္ ၾက႐ုံသာရွိပါ၏။ သတိမထားမိလွ်င္မူ ျပႆနာႏွင့္ႀကံဳ ရတတ္၏။

ထုိသူမ်ားထဲတြင္ အညာေဒသမင္းေနျပည္က စာဆိုဦးမင္းႏွစ္ေယာက္လည္း ပါမည္ထင္၏။ လူဦးမင္းႏွင့္ ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္းတုိ႔သည္ ေလွတစ္စင္းျဖင့္ ခရီးသြားစဥ္ ႀကံဳရေသာ အေတြ႕အႀကံဳကို ဤသို႔စာစပ္ခဲ့၏။

''မဆင္ဘဲ ျဖဳန္းခနဲရြာ၊ အိမ္သာကမိုး''ဟူ၍ ေဒြးခ်ိဳး စပ္အခံပုိဒ္ကို တစ္ေယာက္ကစပ္ခဲ့၏။ အိမ္သာကမိုးရြာ က်သကဲ့သုိ႔ တျဖန္းျဖန္းက်လာေသာအရာကို ရည္ရြယ္ ၍စပ္လိုက္၏။

ေနာက္တစ္ဦးက ''ေျခမမွန္၊ ေရျပန္ကိုစာဆုိတတ္သူ ရယ္၊ မိုးမွတ္လို႔ခ်ိဳး'' ဟု အအုပ္ေဒြးခ်ိဳးခ်ိဳးလိုက္ေလေတာ့ သည္။

စာဆုိက သိမ္ေမြ႕စြာႏႈန္းတူျပဳလိုက္ေသာ''ေရျပန္'' ဆိုသည္မွာ လူ၏ 'ဆီး' ေခၚ 'ေသး' ေခၚေသာ အရာပင္ျဖစ္ပါ ၏။ လူဦးမင္းတစ္ေယာက္ အိမ္သာေဟာင္းေလာင္းက ျဖန္းခနဲ က်လာေသာဆီးမ်ား ေပက်ံသြားသည္ကို ''မိုးမွတ္ လို႔ခ်ိဳး'' ဟူ၍ပင္ သေရာ္ေလွာင္ေျပာင္ခံလိုက္ရေလသည္။

ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာျပည္တစ္ျပည္လုံးရွိ ျမစ္စပ္၊ ေခ်ာင္းစပ္မွအိမ္သာမ်ားမွာ ထုိနည္း၄င္းပင္ျဖစ္ပါ၏။ အိမ္သာကေတာ့ အရွက္လုံေအာင္ေဆာက္ထားသည္ ခ်ည္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ေရထဲသုိ႔ မစင္တုိက္႐ုိက္က်သြား သျဖင့္ မစင္နံ႔လည္းမရွိ၊ မစင္ေပၚမွာ ေပါက္ဖြားမည့္ ယင္ေကာင္မ်ားလည္း အခြင့္အေရးမရႏုိင္ေတာ့ေခ်။
သို႔ေသာ္မစင္မ်ားသည္ မည္သို႔ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသနည္း။ ရြာခံမ်ားကေတာ့ အခုလုိရွင္းျပပါသည္။

''ဆရာရယ္ အိမ္သာတက္ခ်ိန္ဆုိရင္ ေရထဲကငါးစင္ ႐ုိင္းေတြကႀကိဳသိေနတယ္။ ေအာက္မွာေစာင့္ေနတာ အုပ္လုိက္ပဲ။ အိမ္သာကက်လာတဲ့ဟာေတြကို အလုအ ယက္စားၾကေတာ့တာပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ငါးဖမ္းရတာ အလြယ္ဆုံးပဲ။ ဆန္ခါနဲ႔ခပ္လုိက္ရင္ကို ပိႆာလိုက္ရ ႏုိင္တယ္။ အခ်ိန္ပုိစီးေသာ သူတုိ႔ဗိုက္ေတြက ေဖာင္းေန ႐ုံမကဘူး၊ ပါးစပ္ထဲမွာေတာင္ မစင္ေတြျပည့္လွ်ံေနတတ္ တယ္''

''ခင္ဗ်ားတို႔က ဒီငါးစင္႐ုိင္းေတြကိုဒီလုိပဲစားသ လား'' ဟု ကြၽန္ေတာ္၏အေမးကို
သူတို႔က
''ဘယ္စားမွာလဲ၊ ေခါင္းျဖတ္၊ ဗိုက္နဲ႔အူကိုဝုိက္လွီး ၿပီးေတာ့မွ ငါးပိသိပ္တာေပါ့။ ကိုယ္မစားဘဲေရာင္းရင္ ေတာ့ ဒီအတုိင္းေစ်းထဲေရာင္းလိုက္တာပဲ''ဟု ဆုိၾက၏။

အိမ္သာေဗဒပညာရွင္မ်ားကမူ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚႏွင့္ ဇလား အိမ္သာကို လြမ္းဆြတ္ၾက၏။ ''ဟုိတုန္းကဆုိရင္ ဇလား ထဲကိုလက္နဲ႔ စြပ္စြပ္မည္ေအာင္ႏႈိက္ၿပီး စျမင္းတုံးေတြ ရွာရတယ္။ ပုံးသတ္သတ္ခြဲထားၿပီး ေရာင္းစားလုိ႔ရတယ္။ အဲဒီစျမင္းတုံးေတြကို ငါးမွ်ားခ်ိတ္ႀကီးေတြမွာခ်ိတ္ၿပီး မွ်ားလိုက္လုိ႔ကေတာ့ ငါးႀကီးေတြမိၿပီပဲ။ ငါးတန္ေတြက စျမင္းတုံးကိုႀကိဳက္မွႀကိဳက္'' ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳ၏။

ဤတြင္ လူ႔မစင္ႏွင့္ေရေနငါးတုိ႔၏ အီေကာ္ေလာ္ ဂ်ီ (Ecology) ကုိ ဆက္စပ္သင္ခန္းစာရပါ၏။ ငါးစင္ ႐ုိင္း၊ ငါးတန္သည္ အျခားငါးမ်ားထက္ေစ်းခ်ိဳ၏။

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ဧရာဝတီျမစ္ထဲက ငါးမ်ားကိုအ စာေကြၽးေနၾကသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီ၏။ ကုိယ့္ငါး ကုိယ္ျပန္စားၾကသည္ျဖစ္၍ ျပႆနာမရွိ။
အျခားသူမ်ားစားဖုိ႔ေရာင္းခ်ၾကေတာ့မည္ဆုိလွ်င္မူ ျပႆနာရွိေလသည္။ ထုိသုိ႔ေသာ ေရသတၱဝါမ်ားတြင္ ကပ္ၿငိေနမည့္ မစင္အညစ္အေၾကးမ်ားမွာ ေရာဂါပုိးစံု ပါရွိေလမည္။ ေဒသခံတုိ႔ေခၚေသာ''ပင္လယ္အူနာ''ဆုိသည္ မွာ ညစ္ညမ္းေသာ ပင္လယ္စာမ်ား စားရာမွျဖစ္ေသာ ေရာဂါပင္။ အမ်ားစုက ဓာတ္မတည့္၍ ေသြးမတည့္၍ ဗူူနမါငခ ျဖစ္သည္ဟုထင္ၾကေသာ္လည္း အမွန္မွာ ေရာ ဂါပုိးမ်ားေၾကာင့္ ေရာဂါရမည္က အဓိကျဖစ္ေလသည္။

အထူးသျဖင့္ အစိမ္းစား၍ေကာင္းေသာ ကမာ၊ ပုစြန္၊ ေရဘဝဲ၊ ပင္လယ္ျဖဴ စသည့္ အေကာင္မ်ားတြင္ ေရာဂါ ပုိးကုိ အစိမ္းလုိက္စားသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေတာ့၏။ စဥ္းေကာ လုပ္၍စားသည္ျဖစ္ေစ၊ အစိမ္းလုိက္လွီး၍စားသည့္ ဆာ ရွီမိ (Sashimi) ျဖစ္ေစ ေရာဂါပုိးေတြကမ်ား၏။ အခ်ိဳ႕ က အေအးႏွင့္ခ်က္ၿပီးဟု ယူဆကာ အေအးလြန္ခန္း (Deep Freeze) တြင္းမွထြက္လာေသာ ငါးမ်ား၊ အသား မ်ားကိုစားသံုးတတ္ၾက၏။ အလြန္သန္႔ရွင္းေသာေရႏွင့္ ေရသတၱဝါမ်ားမွသာ စိတ္ခ်ရေလသည္။ ဖမ္းသည္မွ ပါးစပ္ထဲေရာက္သည္အထိ က်န္းမာေရးႏွင့္ညီေသာ လုပ္ ငန္းစဥ္မ်ားကုိ တိက်စြာလုိက္နာရေလသည္။

ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးမ်ားသည္ ေအးခဲျခင္းျဖင့္ မေသ။ အခ်ိဳ႕ ဗက္တီးရီးယားႏွင့္ အျခားပုိးမ်ားသည္လည္း အလြန္ေအး ခဲေနခ်ိန္တြင္မပြားဘဲ ၿငိမ္ေနေလသည္။ ယင္းကုိေႏႊးလုိက္ သည့္အခါမွထ၍ ပြားၾက၏။ အခ်ိဳ႕ပုိးမ်ားမွာမူ အပူခ်ိန္ ေၾကာင့္ပြားရာမွ ေသသြားသည့္အခ်ိန္တြင္ အဆိပ္မ်ား ခ်န္ခဲ့ကာ အစာအဆိပ္သင့္ေစ၏။

ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ႏွင့္အတူ ေလ့လာေရး၊ ေဖ်ာ္ေျဖေရး ထြက္လာၾကေသာ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားသည္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ သံုးဆယ္ခန္႔က ဖ်ာပုံၿမိဳ႕နယ္ သမိန္ေထာရြာသုိ႔ ေရာက္ခဲ့ ၾက၏။ ေန႔လယ္စာအျဖစ္ ကဏန္းမ်ား ေကြၽးေသာအခါ အားရပါးရစားခဲ့ၾကေလသည္။ ေပးထားေသာတုတ္ေခ်ာင္း မ်ားျဖင့္ ႐ုိက္ကာထုကာစားလုိက္ၾကၿပီး မၾကာမတင္ပင္ ေအာ့အန္မႈစ၍ ဝမ္းေလွ်ာမႈဆက္ကာ ေခြကုန္ၾကေလသည္။ လူတစ္ရာခန္႔ပါသည္ျဖစ္ရာ ကြၽန္ေတာ္လည္း ေဆးကု၍ မႏုိင္။ သမိန္ေထာေက်းလက္က်န္းမာေရးဌာနရွိ ေဆး မ်ားလည္း ကုန္ေလေတာ့၏။ ေဆးကုန္သည္ထက္ ဆုိးရြား ေသာ ေနာက္ဆက္တြဲမွာ ေလကုန္ၾကသည့္ကိစၥျဖစ္၏။

ေလမႈတ္တူရိယာပညာရွင္မ်ားျဖစ္ေသာ ကုိတင္သိန္းတုိ႔ အဖြဲ႕သည္ တူရိယာမႈတ္စရာေလအားမရွိ၍ အခက္ေတြ႕ ေလ၏။ ညဘက္တြင္ေဖ်ာ္ေျဖရန္ စီစဥ္ထားသည့္ ဖ်ာပံု ၿမိဳ႕ေပၚေဖ်ာ္ေျဖပြဲမွာ ျပႆနာျဖစ္ေလေတာ့၏။

ျမန္မာ့ကမ္း႐ုိးတန္းသည္ ရွည္လ်ားလွ၏။ ကြၽန္ေတာ္ တုိ႔ပင္လယ္သည္ အေျပာက်ယ္၏။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔မွာ ျမစ္ႀကီးငါးသြယ္ ျမစ္ငယ္ေထာင္ခ်ီရွိ၏။ ရွိသမွ်ေရထဲ တြင္ ေရသတၱဝါေတြရွိေနသးသေရြ႕က ေကာင္းေနမည္သာ ျဖစ္၏။ ေရသတၱဝါေတြမွာလည္း ေနစရာစားစရာ အလြန္ ေပါေသး၏။ (ဒီေရေတာေန သတၱဝါေတြအတြက္မူ ထုိ အခ်က္သည္မမွန္)မွန္ေသာအခ်က္ကား ေရသတၱဝါတုိ႔၏ စားစရာမ်ားထဲတြင္ လူတုိ႔မစင္မ်ား တစ္ပံုတစ္ပင္ႀကီး ပါဝင္ေနျခင္းပင္ ျဖစ္ေတာ့၏။

မႏွစ္က ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ေကာင္စီသည္ (Water Supply and Sanitation Collaboration Council) ယူဂႏၶာရြာေတြမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံကရြာေတြအတုိင္း ထူးမျခား နား၊ သည္ႏွစ္ထဲတြင္ မာဒါဂါစကာကြၽန္းႏုိင္ငံကုိေထာက္ ပံ့ၾက၏။
ကြၽန္ေတာ္သည္ WSSCC ၏ဦးစီးေကာ္မတီဝင္ ကုိးေယာက္ထဲမွ တစ္ေယာက္ျဖစ္၏။ ႏုိင္ငံေပါင္းရာခ်ီ သည့္ေဒသကုိယ္စားလွယ္မ်ား၏ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ မႈေၾကာင့္ သံုးႏွစ္သက္တမ္းထမ္းေဆာင္ခြင့္ရခဲ့၏။

ယခု ႏွစ္တြင္ ပထမသက္တမ္းကုန္ဆံုးၿပီျဖစ္၍ ဒုတိယသက္ တမ္း(ေနာက္ဆံုး) အျဖစ္ အေရြးခံရန္စဥ္းစားေနဆဲျဖစ္ ပါသည္။ မိမိအတြက္ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္ေသာ္လည္း မိမိ ႏုိင္ငံအတြက္ အေထာက္အပံ့ရရန္ အႀကိမ္ႀကိမ္ႀကိဳးစား ခဲ့ပါ၏။

သုိ႔ေသာ္၊ သုိ႔ေသာ္....

၂ဝ၁၂ခုႏွစ္စာရင္းဇယားမ်ားအရ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေရႏွင့္အိမ္သာအဆင့္အတန္းမွာ ကမၻာ့ထိပ္တန္းေရာက္ သြားခဲ့ေလၿပီ။

ေထာင္စုႏွစ္ရည္မွန္းခ်က္ကုိ သံုးႏွစ္ေစာ၍ ျပည့္မီခဲ့ေလၿပီ။ နယ္သာလန္တုိ႔၊ ေနာ္ေဝတုိ႔ႏွင့္ျမန္မာ တန္းတူျဖစ္ေန၍ မည္သူက ကူညီပါဦးမည္နည္း။

‪#‎Democracytoday‬

(ဒီမိုကေရစီတူေဒး သတင္းစာမွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။)