ဧရာဝတီ (သို႔) ရာဇဝင္မ်ားရဲ႕ သတို႔သမီး

ဧရာဝတီ (သို႔) ရာဇဝင္မ်ားရဲ႕ သတို႔သမီး
========================

ျမန္မာလူမ်ိဳး ၊ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ နွင့္ ျမန္မာ့ သမိုင္းစဥ္သည္ ဧရာဝတီျမစ္၏ ဝဲယာျမစ္ ကမ္းပါး ေပၚ တြင္ ျဖစ္တည္ လာ၍ ျမန္မာ နိုင္ငံၾကီး သည္လည္း ဧရာဝတီျမစ္ ဝဲယာ ကမ္းပါးေပၚတြင္ လူလား ေျမာက္၍ ဤျမစ္ ဝဲယာ ၌ပင္ ရွင္သန္ တည္ရွိေန ေပသည္ ။ ဧရာဝတီသည္ ျမန္မာ နိုင္ငံ အတြင္း ၌ပင္ စ၍ ျမန္မာနိုင္ငံ တြင္ပင္ ဆံုးေသာ ျမန္မာ့ သဘာဝ အေဝးေျပး လမ္း မ ၾကီး ျဖစ္ သည္ ။ တ ေကာင္း ၊ ဟန္လင္း ၊ ဗိႆနိုး ၊ သေရ ေခတၱရာ ၊ ပုဂံ ၊ ပင္းယ ၊ စစ္ကိုင္း ၊ အင္းဝ ၊ အမရပူရ ၊ ရတနာပုံ အစ ရွိေသာ မင္း ေနျပည္ေတာ္ ၾကီး မ်ား သည္ ဧရာဝတီျမစ္ ဝဲယာ ကမ္းပါး ေပၚတြင္ ထြန္းကားခဲ႔ ျပီး ျမန္မာ တိုင္း ရင္းသား ျပည္သူတို႕ ၏ ကိစၥ အဝဝ သည္ ဧရာဝတီ နွင့္ ဆက္စပ္ လ်က္ ရွိ သည္ ။ ဧရာဝတီျမစ္ ပို႔ခ်ခဲ႔ေသာ ေျမေပၚတြင္ ျမန္မာ့ ပထဝီဝင္ ၊ ျမန္မာ့ ရာဇ ဝင္ ၊ ျမန္မာ့ သမိုင္း ၊ ျမန္မာ့ ဇာတ္ိ ၊ ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈ နွင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ သား တို ့ ျဖစ္ေပၚ လာပါသည္ ။ လြန္စြာ လွပေသာ ျမစ္က်ဥ္း ငါးခု နွင့္ ပင္ လယ္ ထြက္ေပါက္ ပါရွိေသာ အဖိုးတန္ သဘာဝ ရတနာ ပင္ ။ကမာၻေပၚတြင္ မည္ သည့္နိုင္ငံ မဆို လူဦးေရသာ လွ်င္တိုးတက္မႈ ရွိျပီး ေျမၾကီး တိုးတက္မႈ ကား မရွိေပ ။ သို႔ေသာ္ ဧရာဝတီ ျမစ္၏ နုန္းတင္ ေျမနုမ်ား ပို႔ခ်မႈ ေၾကာင့္ အႏွစ္ (၁၀၀) ၾကာတိုင္း ျမစ္ဝ ကၽြန္းေပၚတြင္ သံုးမိုင္မွ် က်ယ္ဝန္းေသာ ေျမ ပမာဏကို ျမန္မာျပည္သူ တ္ုိ႔အတြက္ လက္ ေဆာင္ေပးလ်က္ရွိ ပါသည္ ။

ဧရာဝတီ၏ လကၡဏာ သည္ စည္းလံုးျခင္း ၊ ေပါင္းစည္းျခင္း ၊ အက်ိဳးတရား ကိုျဖစ္ထြန္း ေစျခင္း ဟူေသာ ဝိေသသမ်ား နွင့္ ဒြန္တြဲလ်က္ ရွိသည္ ။ ေရွး ကေမ ၻ၊ ကမာၻက တည္ရွိခဲ႔ ေသာ ျမစ္ၾကီးနား ပင္လယ္ေကြ႕ သည္ ဧရာဝတီ ျမစ္၏ အစပင္ ျဖစ္ပါသည္ ။ ဧရာဝတီ ျမစ္ေလာင္း ကို လြန္ခဲ႔ေသာ အနွစ္ ၆၅ သန္းက စတင္ ေမြးဖြားခဲ႔ ျပီး မိမိ စီးဆင္း ဖို႔ ရာ ျမစ္ေၾကာင္း ကို မိမိ ဘာသာ ပို႔ခ် လမ္းထြင္၍ မိမိ ဘဝကို ပင္ပမ္း ၾကီးစြာ တည္ေဆာက္ ထားေသာ ျမစ္ တစ္စင္း ဟုတင္စား ခ်င္ပါသည္ ။ ဧရာဝတီ သည္ ျမစ္ တစ္စင္း ဟူ၍ မိမိ ကိုယ္ကို မိမိ တည္ေဆာက္ရေသာ ကာလသည္ နွစ္သန္းေပါင္း ၂၀ မွ်ရွိ၍ ျမစ္တစ္စင္း ဟု ပီပီျပင္ျပင္ ရွိလာေသာ ကာလသည္ အႏွစ္ ၄၅ သန္း ၾကာ ျမင့္သည္ ။ဧရာဝတီ ျမစ္ သည္ စတင္ ေပၚေပါက္ ေမြးဖြားခ်ိန္ မွစ၍ နုန္းေျမ အနယ္ပို႔ ခ်မႈမ်ားကို အဆက္မျပတ္ ပို႔ခ်ရာမွ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေျမသားသည္ ခိုင္ မာေသာ ေျမၾကီးျဖစ္လာ သည္ ။ ဧရာဝတီ သည္ ျမန္မာ နိုင္ငံ အတြက္ မေန မနား ပို႔ခ်မႈ မ်ား ျပဳကာ မရပ္တန္႔ပဲ တည္ေဆာက္မႈ ျပဳေနေသာ ျမစ္ ၾကီး တစ္စင္း ျဖစ္သည္ ။ ျမစ္ၾကီးနား ပင္လယ္ေကြ႕ ၊ ဗန္းေမာ္ ပင္လယ္ေကြ႕ ၊ ကသာ ပင္လယ္ေကြ႕ ၊ မႏ ၱေလး ပင္လယ္ေကြ႕ ၊ ျပည္ပင္လယ္ေကြ႕ ဟူ၍ ေထာင္စုနွစ္မ်ားစြာ ျဖတ္ေက်ာ္လ်က္ ေျမသားမ်ားကို တျဖည္းျဖည္း ပို႔ခ် မႈသည္ ယခုအခ်ိန္တြင္ မုတၱမ ပင္ လယ္ေကြ႕တိုင္ ေရာက္ရွိေန ျပီျဖစ္သည္ ။

မည္သည့္ အခ်ိန္အခါက ဧရာဝတီ ဟုအမည္နာ မေပးခဲ ့သနည္းဟု စူးစမ္း ၾကည့္ေသာ္ ျမစ္ေဘး ဝဲယာ ကမ္းပါး ေန ေရွး လူမ်ားသည္ ဘာသာစကား စတင္ ေျပာတတ္ ခ်ိန္မွ စ၍ ဤျမစ္ၾကီး ကိုလက္ညႈိးထိုး လ်က္ ဧရာဝတီ ဟုစတင္ အသံျပဳ ေခၚခဲ႔ ကာ အကၡရာ တင္ နိုင္ ေသာအခါ ဧရာဝတီ ဟုပင္ ေရးသား ခဲ႔ မည္ဟု ယူဆ နိုင္ပါသည္ ဧရာဝတီ ျမစ္ ဆို ေသာ အမည္ နာမ သည္ ၾကီးက်ယ္ေသာ ျမစ္ၾကီး ၊ ဧရာ ျမစ္ၾကီး ၊ ဆင္ ျမစ္ၾကီး ၊ ျမစ္မင္း မဟာ ဟု အဓိပၸါယ္ ရွိပါသည္ ။ Airawati အိုင္ရာဝတီ (ဝါ) ၾကီးက်ယ္ ခမ္းနား ျခင္း ကို လည္း ရည္ညႊန္း ပါသည္ ။ သကၠတ ဘာသာအရ ပရုပဏ္ိ ဟုေခၚ၍ ခြန္ အားသစ္ မ်ားကို ေပးကမ္းေသာ အင္သစ္အားသစ္ကို ျဖည့္ဆည္း ေပးေသာ Giver of Refreshment ဟု ဘာသာ ျပန္နိုင္ပါသည္ ။ ဆရာၾကီး ပါရဂူ က ဧရာ ၏ အနက္ အဓိပၸါယ္မွာ “ နတ္သမီး ” ျဖစ္သည္ ။ ဧရာဝတီ (သို႔) ဣရာ ဝတီ သည္ နာမသစ္ မဟုတ္ေပ ။ တရုတ္တို႔ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ မ်ားထဲတြင္ ေအဒီ ၈၀၁ တြင္စတင္ ေတြ႕ရလ်က္ လိေရႊ (ျမစ္လွ) ဟုေရးသားခဲ့သည္ ။ မန္ ရွဴတို႔ ကလည္း ေအဒီ-၈၆၄ တြင္ လုေပးျမစ္ ဟု မွတ္တမ္းတင္ထား သည္ ။

ဧရာဝတီသည္ ျမန္မာနိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း ကခ်င္ျပည္နယ္ ၏ ျမိဳ႕ ေတာ္ ျမစ္ၾကီး နား ျမိဳ႕၏ ေျမာက္ဘက္ ၂၇ မိုင္ အကြာ တြင္ ေမခဆိုေသာ ျမစ္နွင့္ ေမလိခ ဆိုေသာ ျမစ္တို႕ ေပါင္းစံု လ်က္ ၾကီးမား ရွည္လ်ား ေသာ ျမစ္ၾကီး အျဖစ္ ေတာင္ဘက္ ဘဂၤ လားပင္လယ္ ထဲသို႔ စီးဝင္ေလသည္ ။ အိႏၵိယ နိုင္ငံ " သတၱသိႏၶရ " ( ျမစ္ခုနွစ္ စင္း ) ထဲမွ ယေန႕ ရာဝီဟုတြင္ေသာ ျမစ္ သည္ ဧရာဝတီ ျဖစ္သည္ ။ ထို႕ေၾကာင့္ အိႏိၵယ ႐ွိျမစ္တစ္စင္း အမည္ကို ျမန္မာ တို႕ က နွစ္သက္၍ ယူသံုး ထားေၾကာင္း ဆရာၾကီး ပါရဂူ ကယူ ဆဟန္တူပါသည္ ။ ဆရာဝင္းလတ္မွလည္း ဧရာဝတီျမစ္ ၏ ေ႐ွးေဟာင္းအမည္ မွာ Airavati ဟု သကၠတ ဘာသာျဖင့္ မဟုတ္ပဲ ပါဠိ ဘာ သာျဖင့္ အင္ျဒာဆင္ ေတာင္ကုန္း အမည္ ႐ွိ နတ္သမီး Airavatiအမည္မွ ဆင္း သက္လာသည္ျမန္မာ လိုစာလံုး ေပါင္း လိုက္ေသာ အခါ ဧရာဝတီ ျဖစ္သြား သည္ ဟုဆိုထား ပါသည္ ။

ဧရာဝတီ ဆိုေသာ ေဝါဟာရ အမည္ကို ျမန္မာ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား မ်ား ကို ျဖင့္ ေအဒီ ၁၄၃၀ ေလာက္ တြင္မွ ေတြ႕ရပါသည္ ။ ေအဒီ ၁၄၃၀ တြင္ ေရး ထိုးထား ေသာ မိုးညွင္း မင္းတရား ေက်ာက္စာ တြင္ အေစာဆံုး ေတြ႕ရသည္ ဟုဆိုရပါမည္ ။ ယင္း ေက်ာက္စာ တြင္ ဧရာဝတီျမစ္ အမည္ကို ဧရာမ ႅစ္ဟု စတင္ ေဖာ္ျပထား ပါသည္ ။ ေအဒီ ၁၄၄၄ တြင္ အင္းဝေခတ္ ဘုရင္ နရပတိ ေရးထိုးခဲ႕ ေသာ ထူပါ႐ံု ဘုရား ျမန္မာ ေက်ာက္စာ တြင္ ေတြ႔ ရသလို ေအဒီ ၁၅၀၉ တြင္ ႐ွင္ မဟာသီလဝံသ ေရးထိုးထားေသာ ရတနာ ဗိ မာန္ေက်ာင္း ေက်ာက္စာ တြင္ လည္း ဧရာဝတီ ဟူေသာ အသံုးအနႈန္း နွင့္ ျမန္မာ ဟူေသာ စကားလံုး ကို ထင္ ႐ွားစြာ ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ ျမန္မာ့ ရာဇ ဝင္ က်မ္းမ်ားတြင္ ဧရာဝတီ ျမစ္ကို အေစာ ဆံုး အျဖစ္ ေတြ႔ရသည္ မွာ ဆရာ ေတာ္ ႐ွင္မဟာသီလဝံသ ၏ရာဇဝင္ ေက်ာ္တြင္ ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္၏ ။ ျမန္မာတို႔ ၏ ပထဝီဝင္ က်မ္း ျဖစ္ေသာ ဇမၺဴ႕ဒီပ ဥေဆာင္း က်မ္း(၁၉၆၀ ၊ ေဂ်အက္စ္ ဖန္နီဗဲလ္ နွင့္ ေဒါက္တာ ေဖေမာင္တင္ တည္းျဖတ္ ) ၏ နိုင္ငံေရး ပထဝီဝင္ တြင္ နယ္ေျမမ်ား ကို ညႊန္ျပရာ၌ ဧရာဝတီ ျမစ္ကို ဥပမာ ထား ၍ ေဖာ္ျပ သည္ကို ေတြ႔ရပါသည္ ။ ဇမၺဴ႕ကြန္ခ်ာက်မ္း တြင္ ပ်ဴမင္း အခန္းတြင္ " ျမစ္ကား ဧရာဝတီ ၊ ျပည္ကား ဟံသာဝတီ ၊ ထိုျပည္တြင္ အစ ကား ပ်ဴတို႕ မင္းျပဳသည္ " ဟုေဖာ္ျပ ထား သည္။


ဧရာဝတီ သည္ ျမန္မာတို႕အား သားစဥ္ ေျမးဆက္ ျပဳစု ေကၽြးေမြး ခဲ႕ေသာ ျမစ္ တစ္စင္း ျဖစ္သည္ ။ ျမန္မာ့ စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္း အရပ္ရပ္ သည္ ဧရာ ဝတီ ျမစ္နွင့္ ၎၏ ျမစ္လက္တက္ မ်ား၏ ေရကို မ်ားစြာ မွီခို အားထား ရ၍ ေျမၾသဇာ မကူပဲ စိုက္ပ်ိဳး နိုင္သည္ ။ အေလးခ်ိန္ ၾကီးမား ေသာ အရာဝတၳဳ မ်ားကို အစဥ္ အလာအားျဖင့္ ဧရာဝတီ ျမစ္ေၾကာင္းမွသာ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ ရခဲ႕ၾကသည္ ။ ေရွးက ျမန္မာ့ ေရ တပ္မေတာ္ ၾကီး မ်ား ေလ့က်င့္ရာ ၊ ျဖတ္ သန္းရာ ၊ တိုင္ပြဲဝင္ရာ ေအာင္ပြဲခံရာ ေရလမ္းေၾကာင္း လည္းျဖစ္သည္ ။ ဧရာ ဝတီ သည္ ျမန္မာ နိုင္ငံအား ၾကီး မားေသာ ဆင္းရဲ ဒုကၡ ေပးတတ္ေသာ ျမစ္ တစ္စင္း မဟုတ္ပါ ။ ေရယာဥ္ေတြ ခုတ္ေမာင္းသြားလာ နိုင္တဲ႕ သဘာဝ ေရ လမ္းေၾကာင္း ၁၅၃၄ မိုင္ ရွိျပီး ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ သဘာဝ ေရလမ္းေၾကာင္း အ ရွည္ဆံုး ျဖစ္ရံုမက အေရး အပါဆံုး ျမစ္လည္း ျဖစ္ပါသည္ ။ ထို႕ေၾကာင္႕ ျမန္မာနိုင္ငံနွင္႕ ဧရာဝတီသည္ ခြဲျခား၍ မရနိုင္ ပါေၾကာင္း သမိုင္း သက္ေသ တည္မွ တင္ျပလိုက္ပါသည္ ။

သွ်င္ေလညင္း ။ ၂၀ ၊ ၈ ၊ ၂၀၁၃ ။

ကိုးကား ။ ။ ခ်စ္စံဝင္း ဧရာဝတီ သည္ ျမန္မာျပည္ ။


(Photo: Pascal Boegli)