ဆီးရီးယား လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာေရးအဖြဲ႕၏ အဆုိအရ ဆီးရီယားကဒ္ လူမ်ဳိး တုိက္ခုိက္ေရး(ဘာသာျပန္ေဆာင္းပါး)

ဆီးရီးယား လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာေရးအဖြဲ႕၏ အဆုိအရ ဆီးရီယားကဒ္ လူမ်ဳိး တုိက္ခုိက္ေရး သမား သူပုန္မ်ားသည္ အယ္လ္ကိုင္ဒါတုိ႔ႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေသာ သူပုန္

အုပ္စုမ်ားကို ဆီးရီးယားႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္း စစ္ေဆးေရး ဂိတ္စခန္းမွ  လက္နက္ ခဲယမ္းမ်ားကို သိမ္းပိုက္ၿပီး  ေမာင္းထုတ္လုိက္ေၾကာင္း ဆုိသည္။

တုိက္ခုိက္မႈမ်ားသည္ ေသာၾကာေန႔ ညမွ စေနေန႔အထိ ကဒ္လူမ်ဳိးသူပုန္ အဖြဲ႕ႏွင့္ အယ္လ္ႏ်ဴဆရာ ဖရန္႔သူပုန္ အဖြဲ႕ ISIS အဖြဲ႕ႏွင့္ အျခားသူပုန္အုပ္စု မ်ားအၾကား တယ္အလူေက်းရြာ၊ ကာဟြတ္ေက်းရြာႏွင့္ အလီအဂၢဟာ ေက်းရြာမ်ားအနီး ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ  အေပါ့စား လက္နက္မ်ား၊ ခဲယမ္းမ်ားႏွင့္ စက္ေသနတ္ႀကီး တပ္ဆင္ ထားေသာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ တစ္စီးႏွင့္ စိန္ေျပာင္းတစ္လက္တို႔ကို ကဒ္လူမ်ဳိး သူပုန္အဖြဲ႕က ဖမ္းဆီး သိမ္းပုိက္ လုိက္သည္ဟု  သိရသည္။

ဒီမုိကရက္ တစ္ယူနီယံပါတီ (PVD) အေပၚ သစၥာရွိေသာ ကဒ္လူမ်ဳိး တုိက္ခိုက္ေရးသမား  သူပုန္အဖြဲ႕သည္ အယ္လ္ႏ်ဴ ဆရာဖရန္႔ႏွင့္ အစၥလာမစ္ စတိတ္ေအာ့ အီရတ္ႏွင့္ Levant(ISIS) သူပုန္အဖြဲ႕တုိ႔ႏွင့္ မဟာမိတ္ျဖစ္ေသာ တုိက္ခုိက္ေရး သမားမ်ားကို ကဒ္လူမ်ဳိး မ်ား၏ မဟာဗ်ဴဟာက်ေသာ ရတ္စ္အယ္လ္အိန္ၿမိဳ႕ မွ ေမာင္းထုတ္ပစ္လုိက္ေၾကာင္း  သတင္းၾကားရၿပီး ရက္ပုိင္းအတြင္း ခ်ီတက္မႈမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။

PVD အႀကီးအကဲ ဆာလီမြတ္စလင္ က ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားရာ၌ ဆီးရီး ယားကဒ္ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေျမာက္ပိုင္းရွိ သူတို႔ေဒသကုိ ယာယီကုိယ္ပုိင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ အစုိးရက အုပ္ခ်ဳပ္သြားရန္ အစီအစဥ္မ်ား ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း ဆိုသည္။

ကဒ္တို႔ေဒသတြင္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ႏွစ္လယ္ပုိင္းက သမၼတ ဘာရွာအယ္လ္ အာဆတ္၏ အစိုးရတပ္မ်ား ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာသြား ကတည္းက ဌာေနကဒ္ လူမ်ဳိးေကာင္စီမ်ားက  အုပ္ခ်ဳပ္လာ ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

သူပုန္မ်ားကို တုိက္ခုိက္ရန္ အစိုးရက တန္ျပန္တပ္ျဖန္႔မႈမ်ားကုိ စစ္နည္းဗ်ဴ ဟာအသစ္မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္လာသည္ကို ေတြ႕ရွိရၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္ သူပုန္အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ မဟာမိတ္မဖြဲ႕ဘဲ ေရွာင္ရွား ေနၾကရန္ ကဒ္လူမ်ဳိးမ်ားကို သတိေပးထားခဲ့သည္။ 

ေကာ့ကရီ သူပုန္ထမႈႀကီးၿပီးသည့္ ေနာက္ တူရကီ သမၼတႏိုင္ငံ ဂရန္းေန ရွင္းနယ္ အဆင္ဘလီတြင္ ကာဒစၥတန္ ကုိ ဗဟုိထား၍ ကဒ္ေဒသတြင္ ကဒ္လူမ်ဳိးတုိ႔ ကုိယ္ပုိင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကုိ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ထားရွိခဲ့ရာ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္ ေလာ့စိန္းစာခ်ဳပ္အရ ယင္းကုိယ္ ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာမွာ ပ်က္သုဥ္း သြားခဲ့သည္။ ကဒ္တုိ႔ခါးသီးစြာစိတ္ ပ်က္သြားၿပီး ၁၉၂၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီတြင္ လက္နက္ကိုင္ လႈပ္ရွားမႈအျဖစ္ ဇာဇာဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ ရွိတ္ဆိတ္ ေခါင္းေဆာင္ကာ ကဒ္လူမ်ဳိး အမ်ဳိးသားေရး အဖြဲ႕ႀကီး အာဇာဒီ (AZADI) ကို ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္ လာခဲ့သည္။ ကဒ္သူပုန္ ထမႈႀကီးသည္ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ၿပီးဆံုးသြားကာ ဇြန္ ၂၉ရက္ တြင္ ရွိတ္ဆိတ္ႏွင့္ အျခားသူပုန္ေခါင္း ေဆာင္မ်ား  ႀကိဳးေပးျခင္း ခံရသည္။

၁၉၂၇ ခုႏွစ္ ေဆာင္းရာသီတြင္ ရွိတ္ဆိတ္၏ညီ ရွိတ္အဗၺဒူရာမန္က ပလူႏွင့္ မလက္ယာၿမိဳ႕ရွိ တူရကီတပ္မ်ားကို တုိက္ခုိက္ခဲ့သည္။ ေအာက္တုိဘာလတြင္ တူရကီ အစိုးရက သူပုန္မ်ားကို ေလယာဥ္ ငါးစင္းျဖင့္ ႏွိမ္နင္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ သူပုန္မ်ားက အာရာရက္ သမၼတ ႏိုင္ငံဟူ၍ မိမိတို႔ဘာသာ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာကာ ကဒ္ႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။

၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေႏြရာသီအကုန္တြင္ တူရကီေလတပ္က အာရာရက္ေတာင္ ပတ္လည္ တပ္စခန္းမ်ားကုိ ဗံုးႀကဲတုိက္ ခုိက္ခဲ့ရာ ကဒ္တုိ႔၏ တပ္စခန္းမ်ားႏွင့္ ခံတပ္မ်ားမွာ  ေခ်မႈန္းျခင္း ခံရသည္။  တူရကီ အစိုးရတပ္မွာ လူအင္အား ၆၆ဝဝဝႏွင့္ စစ္ေလယာဥ္ အစင္း ၁ဝဝ အသံုးျပဳခဲ့သည္။ ၁၉၃၁  ခုႏွစ္တြင္  ကဒ္ သူပုန္မ်ား ႏွိမ္နင္း ခံလုိက္ရသည္။

၁၉၃၇ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း ကဒ္သူပုန္မ်ားကို အျပတ္ႏွိမ္နင္းရာတြင္ သူပုန္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားက   မိမိကုိယ္ကိုယ္ သတ္ေသၾကသည္။

၁၉၈၃ ခုႏွစ္တြင္ အီရန္- အီရတ္စစ္ပြဲ အတြင္း အီရတ္ေျမာက္ပုိင္း ကဒ္လူမ်ဳိး တုိ႔သည္ ဆဒမ္ဟူစိန္ကို ေတာ္လွန္ ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္တြင္ အီရတ္ စစ္တပ္ကုိ ကဒ္လူမ်ဳိးတုိ႔ သူပုန္ထၾက ျပန္သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ အီရတ္ အစိုးရႏွင့္ ကဒ္သူပုန္တုိ႔အၾကား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာ တူညီခ်က္ျဖင့္ သူပုန္ထမႈ ၿပီးဆံုး သြားခဲ့သည္။

ကာဒစၥတန္ရွိ မ်ဳိးခ်စ္ သမဂၢပါတီ (PUK) ကို ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ရာ  ဂ်လယ္တာ လဘာနီက ေခါင္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ တြင္ တာလဘာနီႏွင့္ သူ၏ေနာက္လိုက္ မ်ားသည္ PUK မွ ခြဲထြက္လာၿပီး ပါတီသစ္ တည္ေထာင္သည္။ ကာဒစၥတန္အတြက္ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ႏွင့္ အီရတ္အတြက္ ဒီမုိကေရ စီေရး ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့သည္။ ကဒ္ပါတီ ႏွစ္ခုကြဲေန ေသာ္လည္း ရည္မွန္းခ်က္က အတူတူ ျဖစ္ေနသည္ျဖစ္ရာ ဆဒမ္ဟူစိန္ အီရတ္ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္က ဆဒမ္ဟူစိန္က ဘာ့သ္ ပါတီျဖစ္သျဖင့္  ျပႆနာရွိခဲ့သည္။ ဘာ့သ္ပါတီက KDP ကို မယံုၾကည္၊ သံသယ အၿမဲရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ ေခါင္းေဆာင္ ဘာဇာနီကို မယံုၾကည္ခဲ့ေပ။

အီရတ္တပ္ဖြဲ႕သည္ ကဒ္သူပုန္ ေသာင္းက်န္းမႈကို ႏွိမ္နင္းရာတြင္ စစ္နည္းဗ်ဴဟာကို  အျပည့္အဝ အသံုး ခ်သည္။ ေလေၾကာင္းတိုက္ခုိက္မႈ မ်ားျဖင့္ ၿမိဳ႕ရြာမ်ားႏွင့္ စိုက္ခင္းမ်ားကို ဂရစ္ကြက္လိုက္ ကြက္ျပည့္နင္း၍ ဖ်က္ဆီးေခ်မႈန္းသည္။ လူအင္အားႏွင့္ လက္နက္အင္အား သာလြန္မႈကို အသံုးခ်သည္။ အေျမာက္မ်ားႏွင့္ လက္နက္ႀကီးမ်ား အသံုးျပဳသည္။

အီရန္က ကဒ္လူမ်ဳိး သူပုန္မ်ားကို လက္နက္ခဲယမ္း၊ စားေရရိကၡာမ်ားႏွင့္ ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းမ်ားေပးသည္။

အီရတ္ အစိုးရအဖြဲ႕တြင္ ကဒ္တုိ႔ကို လံုးဝေနရာမေပးခဲ့ပါ။ ကဒ္တို႔၏ အဆင့္အတန္း ေနရာရေအာင္ ဘာ့သ္ပါတီႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သံတမန္ နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳ၍ ေနထိုင္လာခဲ့သည္။ ကဒ္တို႔အတြင္းမွာလည္း KDP ႏွင့္ PUK ဟူ၍ အဖြဲ႕ႏွစ္ဖြဲ႕ ရွိေနသည္။

၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ ဘာ့သ္အစိုးရကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ျဖဳတ္ခ်လုိက္ရာ ကဒ္တို႔က ေနရာရေအာင္ သံတမန္နည္းလမ္းကို တုိး၍ က်င့္သံုး ေဆာင္ရြက္ထား ခဲ့သည္။

၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီတြင္ တူရကီဥပေဒျပဳ အမတ္ႏွစ္ေယာက္ ေအာကၠလန္ အက်ဥ္းေထာင္သို႔ သမုိင္း ဝင္သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ထုိအခုိက္ PKK တည္ေထာင္သူ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဆာကိုင္းကန္ဆဇ္ ပဲရစ္ၿမိဳ႕တြင္ ပစ္သတ္ ခံရသည္။ တူရကီက ကဒ္ဘာသာစကား ကို တရား႐ုံးတြင္ ေျပာခြင့္ျပဳလုိက္သည္။ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၃ ရက္တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ ဥပေဒျပဳ အမတ္မ်ား ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ေထာင္တြင္းသို႔ သြားေရာက္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ ထပ္မံျပဳလုပ္ ခဲ့သည္။

အက်ဴိးဆက္အျဖစ္ ကဒ္သူပုန္ အက်ဥ္းသား ရွစ္ေယာက္ကုိ လႊတ္ေပးခဲ့သည္။ ကဒ္ႏွစ္သစ္ကူး အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ မတ္ ၂၁ ရက္တြင္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးကို ေအာကၠလန္က ေတာင္းဆုိၿပီး သူပုန္တပ္သားမ်ား လက္နက္ ခ်ရန္ေျပာခဲ့သည္။

သမိုင္းျပန္ၾကည့္လွ်င္ ၁၉ ရာစု ေရာက္ေသာ္ တူရကီတုိ႔က ကာဒစၥတန္ကို  လက္ေအာက္ ဆြဲသြင္းလိုက္ရာ ပထမကမၻာစစ္ အထိ ျဖစ္သည္။ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေရာက္ေသာ္ လြတ္လပ္ေရး ေပးမည္ဟု ကတိျပဳခဲ့ေသာ္လည္း ေလာ့စိန္းစာခ်ဳပ္အရ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္တြင္ ျပန္႐ုပ္ သိမ္းသြားခဲ့သည္။

တူရကီတြင္ ကဒ္သူပုန္ထခဲ့သည္မွာ ၂၅ ႏွစ္ ျပည့္သြားေပၿပီ။ ႏိုင္ငံေရးသမား ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းေရး လုပ္လို၍ ျပႆနာကုိ ေျပလည္ သြားေစရန္   စီမံခ်က္အသစ္ ဆြဲၿပီး အစုိးရကုိ လုပ္ေစလုိၾကသည္။ တူရကီ အေရွ႕ေတာင္ဘက္တြင္ ကဒ္တုိ႔ကိုယ္ ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရလုိၾက၍ တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကရာ လူေပါင္းေလးေသာင္း အသက္ဆံုး ႐ႈံးခဲ့ၾကသည္။

တူရကီပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ မယ္မတ္အလီဆာဟင္က ျပန္လည္ေပါင္းစည္း ညီၫြတ္ေရးကို ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကလည္း တူရကီ  အေနျဖင့္ ဤျပႆနာ မ်ားကုိ ဒီမုိကေရစီ နည္းလမ္းျဖင့္ ေျဖရွင္းမည္ဆို၏။

တုိင္းျပည္လူဦးေရ ၇၅ သန္း၏ ၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိေသာ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ေန ကဒ္တို႔အား ၎တုိ႔၏ ဘာသာ စကားကိုလည္း ဇန္နဝါရီလမွစ၍ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားမွ ပထမဆံုး အႀကိမ္၂၄ နာရီ ျပန္လႊင့္ေပးေနသည္ဟု ဆို၏။

သို႔ျဖစ္၍ ကဒ္လူမ်ဳိးတို႔ သူပုန္ထရျခင္းကို သမိုင္းအက်ဥ္းႏွင့္တကြ ယခု ေနာက္ဆံုး အေနအထား အထိ  သိရွိပါ ရန္ ေရးသား လုိက္ရပါသည္။